Του Γιώργου Παύλου
Έχουμε ακόμη ευτυχώς την ευλογία στην Κύπρο να τιμούμε πολλά από τα μοναδικά μας έθιμα αυτή την τεραστία κληρονομία που έχει ο τόπος μας, οι ρίζες μας. Κυπριακά έθιμα της ημέρας των καλάντων παραμονής των Θεοφανείων και της εορτής των Θεοφανείων (Φώτων) στην ελεύθερη Κύπρο.
Οι νοικοκυρές σηκώνονται πολύ πρωί και ετοιμάζουν τους λουκουμάδες (τα ξεροτήγανα) και ρίχνουν την πρώτη τηγανιά πάνω στην ταράτσα για να φάνε οι καλικάντζαροι και να φύγουν λέγοντας το «τιτσίν τιτσίν λουκάνικο, μαχαίρι μαυρομάνικο, κομμάτι ξεροτήγανο, να φάτε και να φύετε». (καθαρά στην κυπριακή διαλεκτό)
Μετά τις ώρες που ψέλνονται στην εκκλησία, ο ιερέας με το σταυρό στο χέρι, ένα φαναράκι με κερί και ένα δοχείο με αγιασμό, συνοδευόμενος από παιδιά, γύριζε από σπίτι σε σπίτι για να ”καπλαντίσει”, δηλαδή να ραντίζει το σπίτι με αγιασμό ψάλλοντας το «εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου Κύριε…».
Κάθε οικοκυρά προσκυνούσε το σταυρό και έριχνε νομίσματα στο δοχείο για τα παιδιά και κερνούσε παραδοσιακά εδέσματα
Επίσης είχε έτοιμο το τραπέζι με το νηστίσιμο φαγητό, την μπουκάλα με το κρασί, το ποτήρι, και το ψωμί για να το ευλογήσει ο ιερέας και ακόμα να το γευτεί.
Ακόμα έπαιρναν αγιασμό από την εκκλησία και ράντιζαν τα ζώα τους, τα χωράφια τους και τα σπαρτά τους τα σπίτια τους, τους ανθρώπους τους για να είναι ευλογημένα από την φώτιση του κυρίου μας
Ο Αγιασμός των υδάτων
Την ημέρα των Θεοφανείων όλη η οικογένεια από νωρίς το πρωί βρίσκεται στην εκκλησία για τον Αγιασμό των υδάτων.
Σε οποία περιοχή έχει θάλασσα, ποταμό, πυγή, καταρράκτη ο κόσμος μετά την εκκλησία πηγαίνουν όλοι μαζί με τον ιερέα για ρίχνουν στα νερά το σταυρό , και κάποιοι τολμηροί του κρύου πέφτουν στα νερά να πιάσουν το σταυρό.
Παλιά έπαιρναν μαζί τους και διάφορα προϊόντα όπως εσπεριδοειδή, σταφύλι και τα βάπτιζαν μέσα στον αγιασμό και τα έπαιρναν σπίτι μαζί τους για ευλογία.
Επίσης έπαιρναν μαζί τους ένα ποτηράκι για να πιουν αγιασμό «δρόσο» όπως τον ονόμαζαν.
Παράλληλα, έφερνα από την εκκλησία ”Αγιασμένο φως”, με το οποίο άναβαν καντήλι στο σπίτι για σαράντα μέρες.
Στα πολύ παλιά χρόνια, τη μέρα των Φώτων άναβαν ένα κερί και το έδεναν στο κέρατο του βοδιού. Και αυτό για να είναι ευλογημένο, αφού με τα βόδια όργωναν τα χωράφια τους και ως εκ τούτου έπρεπε να είναι και αυτά ευλογημένα.
Την ημέρα των Φώτων τα παιδιά τους συγγενείς τους, ιδιαίτερα τον τατά ή τη νονά τους στην γιαγιά τον παππού λέγοντας τους το «Καλημέρα και τα Φώτα και την Πουλουστρίνα πρώτα».
Και με αυτό φτάνει στην αποκορύφωση η περίοδος των εορτών των Χριστουγέννων
Ελπίδα μας και ευχή μας να τα ζήσουμε σε μια ελεύθερη Κύπρο μας !!!
