Άνοιξε την καρδιά της στο ecosmoscy η Υφυπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας, Αναστασία Ανθούση, λίγο πριν την λήξη της θητείας της και μίλησε για όλα. Για τα παράπονα του κόσμου απο τα Γραφεία Ευημερίας, τα επιδόματα, ενώ έκανε και τον δικό της απολογισμό για όσα βίωσε ως Υφυπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας αλλά και ως άνθρωπος όλο αυτο το διάστημα.
Επιμέλεια: Μιχάλης Αντωνίου
κ. Ανθούση είστε ένα πρόσωπο που βρεθήκατε στο στόχαστρο πολλές φορές αν θέλετε για την διαχείριση των Γραφείων Ευημερίας… Μιλήστε μας λίγο για αυτό
Σιγουρά το να είσαι πολιτικός προϊστάμενος ενός χαρτοφυλακίου με επίκεντρο τον άνθρωπο πρέπει να είσαι έτοιμος να σου ασκηθεί και κριτική αφού παρά το γεγονός ότι έγιναν αρκετά βήματα στον τομέα του κοινωνικού κράτους, δεν φθάσαμε στο επιθυμητό, που είναι να βρισκόμαστε δίπλα στον κάθε πολίτη που το έχει ανάγκη.
Η όποια κριτική, όταν γίνεται καλοπροαίρετα, είναι πάντοτε θεμιτή. Ο τρόπος λειτουργίας των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας μέχρι τώρα ήταν ικανοποιητικός για τις συνθήκες που υπήρχαν σε προηγούμενες δεκαετίες. Πλέον, σε μια κοινωνία που συνεχώς μεταβάλλεται και αντιμετωπίζει τεράστιες προκλήσεις, ο τρόπος αυτός πρέπει να εκσυγχρονιστεί για να ανταποκρίνεται στον μέγιστο δυνατό βαθμό στις ανάγκες που έχουν οι πολίτες. Για τον σκοπό αυτό, έχει ήδη δρομολογηθεί και είναι σε εξέλιξη η αναδιοργάνωση των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας, με στόχο να διασφαλιστούν τα εφόδια και τα εργαλεία που θα δώσουν στους καθ’ όλα αξιόλογους και σωστούς επαγγελματίες Λειτουργούς των ΥΚΕ τη δυνατότητα να πράττουν το λειτούργημά τους στο έπακρο και με γνώμονα το συμφέρον των ευάλωτων συνανθρώπων μας. Επιπρόσθετα, ένα μεγάλο κομμάτι της ολικής μεταρρύθμισης των ΥΚΕ που προωθείται, είναι η διασύνδεσή τους με άλλες συναρμόδιες Υπηρεσίες, έτσι ώστε η προσέγγιση να είναι ολιστική και να καλύπτει την παροχή ολοκληρωμένης στήριξης προς τις ευάλωτες ομάδες ανθρώπων.
Παράλληλα, αυτό που συμπεραίνεται από τα παράπονα που φτάνουν στο Γραφείο μου είναι η αδυναμία του κόσμου ως προς την πρόσβασή τους στις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, για να λάβουν στήριξη ή ακόμα και απλή καθοδήγηση. Για αυτόν τον λόγο, έχει δρομολογηθεί η λειτουργία του 24ωρου τηλεφωνικού κέντρου άμεσης παρέμβασης, το οποίο θα είναι σε θέση να λαμβάνει αναφορές και να διαχειρίζεται περιστατικά οποιαδήποτε ώρα της ημέρας. Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό έργο, η υλοποίηση του οποίου έχει μεν καθυστερήσει, αλλά εύχομαι ότι θα τεθεί ως προτεραιότητα από τον διάδοχό μου και θα ολοκληρωθεί εντός του 2023.
Συμπληρωματικά, η εμπλοκή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην εφαρμογή του προγράμματος πρόσληψης Κοινωνικών Λειτουργών, αλλά και η λειτουργία των Συμβουλευτικών Κέντρων, πιστεύω ότι θα βοηθήσουν στην εκ βάθρων αναδιοργάνωση των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας.
Για να αποδώσουν όμως αυτά χρειάζεται η εφαρμογή ενός ενιαίου, διαδραστικού και συγχρόνου μηχανογραφικού συστήματος, με καταγραφή αναφορών από όλες τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες και κοινωνικούς εταίρους, ώστε οι κοινωνικές παρεμβάσεις να είναι έγκαιρες και εξατομικευμένες, έχοντας υπόψη όλο το ιστορικό του συμπολίτη μας που χρήζει στήριξης και να μην τρέχουμε πίσω από τα γεγονότα λόγω γραφειοκρατίας, καθυστερήσεων ή ασυνεννοησίας μεταξύ των λειτουργών ή των διαφόρων άλλων κρατικών δομών. Αντιλαμβάνεστε ότι όλα τα πιο πάνω δεν μπορούσαν να αλλάξουν από την μια ημέρα στην άλλη, αλλά είναι μια εξελικτική διαδικασία που ήδη εφαρμόζεται. Ως εκ τούτου, παράλληλα με τους μεσομακροπρόθεσμους σχεδιασμούς, έπρεπε και πρέπει να γίνονται καθημερινά πυροσβεστικές ενδιάμεσες παρεμβάσεις για όσες περιπτώσεις έφθαναν ενώπιον μου ή θα συνεχίσουν να φθάνουν ενώπιον του Υφυπουργού.
Αυτό που θα ήθελα να αναφέρω, χωρίς να χαϊδεύω τα αυτιά κανενός βεβαίως, προσωπικά όποτε σας ανέθεσα κάποιο περιστατικό ενεργήσατε άμεσα. Αλήθεια κ. Ανθούση, επειδή είστε η ηγέτης σε ένα καίριο πόστο, ποσό δύσκολο είναι να είναι όλα υπό τον έλεγχο σας; Υπήρχαν περιπτώσεις που δεν έφθασαν στα χέρια σας;
Σίγουρα ως πολιτικός προϊστάμενος καίρια ευθύνη είναι να διαμορφώνουμε εκείνες τις πολιτικές που θα μπορούν να στηρίξουν στο σύνολο τους πολίτες. Με αφορμή ένα περιστατικό που φτάνει κοντά μας, είναι καθήκον μας να ετοιμάζουμε σχέδια δράσης που θα καλύπτουν ευρύτερα κι άλλους πολίτες που αντιμετωπίζουν ίδια ή και παρόμοια προβλήματα. Πρακτικά, τόσο εγώ όσο και οποιοσδήποτε θα βρεθεί στο πηδάλιο του Υφυπουργείου, είναι αδύνατο να γνωρίζουμε όλες τις περιπτώσεις των εξυπηρετούμενων ή όσων έχουν ανάγκη αλλά δεν μπορούν να φτάσουν κοντά μας. Εξίσου αδύνατο είναι η πλήρης ενημέρωση και γνώση για τις ενέργειες του κάθε Λειτουργού στο Υφυπουργείο ή στα διαφορά τμήματα του Υφυπουργείου (ΥΚΕ, ΥΔΕΠ, ΤΚΕΑΑ).
Παρόλα αυτά, είχα ως αρχή μου, όταν ερχόταν στην αντίληψη μου μια καταγγελία ή ένα παράπονο για κάποιο περιστατικό από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή περιστατικά που έβλεπαν το φως της δημοσιότητας ή από οποιονδήποτε πολίτη που επικοινωνούσε μαζί μου, να διερευνηθεί και να ληφθούν όλες οι αναγκαίες ενέργειες. Σε αρκετές περιπτώσεις -και οφείλουμε να είμαστε ειλικρινείς-, δυστυχώς, οι πολίτες είχαν δίκαιο και εκεί λαμβάνονταν τόσο διορθωτικά μέτρα για τον ίδιο όσο και αλλαγή διαδικασιών για να αποφευχθούν τα ίδια φαινόμενα στο μέλλον. Υπήρχαν φυσικά και οι «άδικες» -αν μπορώ να τις χαρακτηρίσω έτσι- φωνές, τις οποίες διαχειριζόμασταν με την ίδια κατανόηση και σεβασμό.
Απώτερος στόχος ήταν η βελτίωση των διαδικασιών και η θεσμοθέτηση ασφαλιστικών δικλείδων που να επιτρέπουν τη διαφάνεια και τη βελτίωση στην πρόσβαση των παρεχόμενων υπηρεσιών. Δεν πρέπει κανένας πολίτης να αναγκάζεται να φωνάζει ή να χρησιμοποιεί «διαμεσολαβητές», για να λάβει τις υπηρεσίες που δικαιούται από το Κράτος. Η αδυναμία της ισότιμης πρόσβασης σε αυτές τις υπηρεσίες δημιουργεί δυσφορία και εκνευρισμό στους πολίτες και ωθεί σε εκατέρωθεν εξαρτήσεις και «βασίλεια» από τους δημόσιους λειτουργούς. Συμπεριφορές, οι οποίες καταστρατηγούσαν την αποστολή του Υφυπουργείου ή αμαύρωναν την εικόνα του Υφυπουργείου ταλαιπωρώντας τους πολίτες, δεν έγιναν ανεκτές και θεωρώ ότι έχει γίνει ένα σημαντικό βήμα στην αλλαγή κουλτούρας με την υιοθέτηση μιας πιο ανθρωποκεντρικής προσέγγισης.
Το μεγάλο παράπονο του Κύπριου πολίτη είναι τα επιδόματα που δίνονται σε αλλοδαπούς. Πολλοί πολίτες αναφέρουν ότι οι ίδιοι δικαιούνται επιδόματα και δεν τα παίρνουν, ενώ αναφέρονται σε αλλοδαπούς παράνομους μετανάστες που παίρνουν παχυλά επιδόματα. Θέλετε να μας εξηγήσετε λίγο ποια διαδικασία ακολουθείται σε σχέση με τα επιδόματα;
Καταρχάς θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι εάν το Υπουργείο Εσωτερικών έχει παραχωρήσει άδεια συμπληρωματικής προστασίας σε κάποιο αιτητή ασύλου, ο ίδιος έχει τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις όπως ο κάθε νόμιμος κάτοικος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Άρα στους αλλοδαπούς τρίτων χωρών που διαβιούν στην Κύπρο υπό καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας, η μόνη παραχώρηση επιδομάτων από τις Υπηρεσίες του Υπουργείου γίνεται εάν πληρούν τις προϋποθέσεις για παραχώρηση ΕΕΕ. Σήμερα οι οικογένειες με καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας που λαμβάνουν ΕΕΕ είναι 446 (1.598 άτομα).
Όσον αφορά στους αιτητές ασύλου, για τους οποίους εκκρεμεί η αξιολόγηση της αίτησής τους, βάσει των διεθνών μας υποχρεώσεων, οφείλουμε να τους παρέχουμε υλικές συνθήκες υποδοχής για αξιοπρεπή διαβίωση. Τρόφιμά, στέγη, ρουχισμό και τα επιδόματα είναι πολύ λιγότερα από όσα λαμβάνουν οι νόμιμοι κάτοικοι της Κυπριακής Δημοκρατίας. Έχουμε επικαιροποιήσει τον οδηγό παραχώρησης επιδομάτων και υπάρχουν αυστηρές προϋποθέσεις, για να καταστεί κάποιος δικαιούχος. Για παράδειγμα, δεν είναι λήπτες επιδομάτων εκείνοι, των οποίων η αίτηση για παραχώρηση ασύλου έχει απορριφθεί. Έχουμε διασυνδεθεί με το Μητρώο Κοινωνικών Ασφαλίσεων και αποκόπτουμε επιδόματα σε όσους εργάζονται νόμιμα, ενώ έχουμε εντατικοποιήσει τους ελέγχους σε συνεργασία με το Τμήμα Εργασίας και διακόπτουμε την παροχή επιδομάτων σε εκείνους που εντοπίζονται να εργάζονται παράνομα ή σε όσους αρνηθούν εργασία. Παράλληλα, το ύψος των υλικών συνθηκών υποδοχής έχει προσαρμοστεί ανάλογα με το ένα τα άτομα φιλοξενούνται σε συγγενικά ή φιλικά σπίτια ή εάν ενοικιάζουν δικό τους χώρο.
Άρα, θα διαφωνήσω με τους συμπολίτες μας που φωνάζουν για παχυλά επιδόματα. Το πρόβλημα δεν είναι αυτό καθ’ εαυτό το ύψος των επιδομάτων που λαμβάνουν οι αιτητές ασύλου αλλά τα πιθανά έσοδα που λαμβάνουν επιπλέον των επιδομάτων από την αδήλωτη ή παράνομη εργασία. Για αυτό και σε συνεννόηση με την Αστυνομία και το Τμήμα Εργασίας, ενισχύουμε τους ελέγχους για πάταξη αυτών των φαινομένων και καταγγελίας των εργοδοτών.
Υπάρχει κάτι που θέλετε να πείτε στο κόσμο. Γιατί υπάρχει μια τάση να κρίνουμε χωρίς να ξέρουμε…
Οι σύγχρονες προκλήσεις είναι πολλές και μεγάλες. Το γεγονός ότι τα κοινωνικά προβλήματα συνεχώς μεταβάλλονται, δυσχεραίνει την επίτευξη του στόχου για καλύτερη διαχείρισή τους. Συχνά ακούω μηδενιστικές προσεγγίσεις για τους εργαζόμενους σε Υπηρεσίες του Υφυπουργείου, οι οποίος έως έναν βαθμό μπορεί να είναι δικαιολογημένες. Παρόλα αυτά, εκείνο που διαπίστωσα προσωπικά είναι το τεράστιο και επίπονο έργο που επιτελείται από τους Λειτουργούς, οι οποίοι πολλές φορές έχουν περιορισμούς που δεν μπορούν εύκολα να υπερπηδήσουν. Θεωρώ ότι υπήρχε κοινωνικό κράτος και προηγουμένως, ενώ και με την ίδρυση του Υφυπουργείου υλοποιηθήκαν σημαντικές πολιτικές και δρομολογήθηκαν άλλες. Εντούτοις, χρειάζεται χρόνο για να μπορέσουμε να έχουμε χειροπιαστά αποτελέσματα των προσπαθειών αυτών. Για αυτό και όπως σας ανέφερα, ο βασικός μου στόχος τους πρώτους μήνες λειτουργίας του Υφυπουργείου ήταν η θεσμοθέτηση διαδικασιών, που θα κάνουν το προσωπικό πιο «ευκίνητο», πιο αποτελεσματικό προς όφελος των πολιτών. Αισθάνομαι ότι το πετύχαμε σε σημαντικό βαθμό, αλλά υπάρχουν πολλά ακόμα να γίνουν.
Για μένα η μεγαλύτερη πρόκληση και κύριος στόχος μου ήταν να φτάσουμε σε τέτοιο επίπεδο, που οι κοινωνικές παρεμβάσεις θα γίνονται έγκαιρα. Μειώνοντας τον χρόνο ανταπόκρισής μας και προσεγγίζοντας τον κάθε πολίτη που μας έχει ανάγκη με σεβασμό, ενσυναίσθηση και ανθρωπιά, χωρίς διακρίσεις, μπορούμε να τους δώσουμε ελπίδα και να διασφαλίσουμε την αξιοπρέπειά τους.
Θεωρείτε ότι ανταποκριθήκατε στις απαιτήσεις των πολιτών ως Υφυπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας;
Θεωρώ ότι στον βαθμό που ήταν δυνατό και που οι συνθήκες μου επέτρεψαν, λαμβάνοντας υπόψη και το περιορισμένο χρονικό διάστημα που είχαμε για να στηθεί το Υφυπουργείο και να μπουν σε εφαρμογή οι νέες πολιτικές, ανταποκρίθηκα ικανοποιητικά. Αναμφίβολα, θα ήθελα να καταφέρω περισσότερα και να μπορέσω να βοηθήσω τους συνανθρώπους μου περισσότερο. Κοιτάζοντας πίσω στους τελευταίους 20 μήνες καταφέραμε είτε να ολοκληρώσουμε είτε κάναμε την αρχή για να έχουμε σύντομα τα επιθυμητά αποτελέσματα σε σημαντικές δράσεις. Πετύχαμε να νοικοκυρέψουμε κάποιες διαδικασίες και να τις κάνουμε πιο φιλικές προς τους πολίτες, δρομολογήσαμε την υλοποίηση πολιτικών και δράσεων που θα είναι επωφελείς για τους ευάλωτους, θεσμοθετήσαμε και εκσυγχρονίσαμε πρακτικές για να ανταποκριθούμε στις προκλήσεις του σήμερα. Αποτιμώντας τη σύντομη παρουσία μου στο Υφυπουργείο, η διαπίστωσή μου είναι πως πάντοτε υπάρχουν περισσότερα που μπορούν να γίνουν, πάντοτε θα υπάρχουν άνθρωποι με κοινωνικά προβλήματα και ανάγκες, στους οποίους το Κράτος πρέπει να είναι αρωγός και στήριγμα. Στην προσπάθεια για δημιουργία ενός ισχυρού κράτους πρόνοιας, δεν υπάρχει περιθώριο για εφησυχασμό. Αντίθετα, χρειάζεται εγρήγορση και ετοιμότητα για να αντιμετωπίζονται οι δυσκολίες που βιώνουν οι πολίτες.
Ένα καταληκτικό μήνυμα που θα θέλατε να δώσετε στους πολίτες;
Το μήνυμά μου προς όλους, είτε κατέχουν κάποιο αξίωμα είτε όχι, είναι πως χρειάζεται να έχουμε σεβασμό και εκτίμηση στη διαφορετικότητα και στα προβλήματα που έχει ο συνάνθρωπός μας. Στη σύγχρονη εποχή που ζούμε, η κοινωνική μόρφωση είναι το άλφα και το ωμέγα εάν θέλουμε να έχουμε μια συνεκτική και υγιή κοινωνία, στην οποία θα έχει θέση ο κάθε άνθρωπος. Η κυπριακή κοινωνία χαρακτηρίζεται από αλληλεγγύη και ανθρωπιά και αυτές είναι πανανθρώπινες αξίες που πρέπει να συνεχίσουμε να ακολουθούμε. Με έγκαιρη και αποτελεσματική παρέμβαση αισθάνομαι ότι μπορούμε να δώσουμε ελπίδα στους συνανθρώπους μας.
Κ. Ανθούση σας ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σας
